Czym zasadniczo różni się gwarancja od rękojmi?

Tym co łączy rękojmię i gwarancję to odpowiedzialność określonego podmiotu za wady rzeczy powstałe w sprzedanych produktach oraz wspólna regulacja w Kodeksie cywilnym. Pomiędzy tymi instytucjami istnieje jednak szereg różnic. W przypadku rękojmi podmiotem odpowiedzialnym za wady fizyczne i prawne jest sprzedawca, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. Zgodnie z art. 556[1] k.c. §1 wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, a w szczególności, jeżeli:

1) rzecz nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Rzecz sprzedana ma także wadę fizyczną w przypadku nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy. Z wadą prawną będziemy mieli natomiast do czynienia, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej np. zastawem.

Sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. W przypadku kupującego będącego konsumentem nie oznacza to jednak, że ma on obowiązek dokładnego badania rzecz przed zakupem.

Rękojmia ma charakter ustawowy w tym sensie, że jeżeli strony umowy nie postanowią inaczej to sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady rzeczy sprzedanej w ramach rękojmi. Często zapomina się jednak o tym, że rękojmia nie ma bezwzględnego charakteru tzn. strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Zasada to doznaje jednak ograniczenia w przypadku, gdy kupującym jest konsument. Pomimo wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy za wady rzeczy sprzedanej, będzie on każdorazowo ponosił odpowiedzialność w ramach rękojmi, jeżeli przed kupującym wadę podstępnie zataił.

Gwarancja tym przede wszystkim różni się od rękojmi, że podmiotem odpowiedzialnym w jej ramach jest gwarant tj. podmiot, który udzielił gwarancji. Niewykluczone, że w konkretnym przypadku będzie nim również sprzedawca, jednakże w praktyce najczęściej jest nim producent.

Aby można było mówić o odpowiedzialności gwaranta konieczne jest udzielenie gwarancji. Oznacza to, że gwarancja nie obowiązuje na podstawie samej tylko ustawy tj. niejako automatycznie. Konieczne jest działanie polegające na jej udzieleniu. Mówiąc w uproszczeniu – jeżeli sprzedawca nie uczyni nic względem rękojmi to rękojmia obowiązuje, natomiast jeżeli brak jest jakiejkolwiek informacji na temat udzielonej gwarancji, to gwarancja nie obowiązuje.

Różny jest także zakres odpowiedzialności sprzedawcy w ramach rękojmi oraz gwaranta w ramach gwarancji. W przypadku rękojmi kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpić od umowy i w konsekwencji zażądać zwrotu ceny, którą uiścił. Oświadczenia te nie odniosą jednak skutku, jeżeli sprzedawca wymieni lub naprawi rzecz sprzedaną. Kupujący nie otrzyma zwrotu pieniędzy także w przypadku, gdy reklamowana przez niego wada nie jest istotna, a więc taka która uniemożliwia bądź znacznie utrudnia korzystanie z rzeczy. Kupujący może także zażądać wymianę rzeczy na wolną od wad albo usunięcie wady poprzez nieodpłatną naprawę.

Jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione. Termin ten uważa się za zachowany, jeżeli najpóźniej 14 dnia konsument miał możliwość zapoznania się ze stanowiskiem sprzedawcy. Nie wystarczy zatem, jeżeli dopiero w 14 dniu sprzedawca przedstawi konsumentowi swoje stanowisko poprzez nadanie przesyłki poleconej.

W przypadku gwarancji gwarant ma większe pole manewru, gdyż to on ustala warunki gwarancji. Jego obowiązki mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Kupujący powinien więc każdorazowo znać warunki gwarancji, gdyż w każdym przypadku mogą znacznie się od siebie różnić. Kupujący może wykonywać swoje uprawnienia z tytułu gwarancji niezależnie od uprawnień wynikających z rękojmi. W każdym przypadku kupującemu przysługuje więc prawo wyboru z jakiego tytułu będzie dochodził swoich żądań, jeżeli w rzeczy sprzedanej ujawni się wada.

Termin gwarancji o ile nie postanowiono inaczej wynosi, podobnie jak w przypadku rękojmi, dwa lata. Rękojmia wynosi jednak 5 lat w odniesieniu do wad budynku.

adw. dr Jakub Szynkarek