Niekonstytucyjność trzykrotności stosownego wynagrodzenia

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. ma niezwykle istotne znaczenie zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej. Uwzględnia pojawiające się już od dłuższczego czasu głosy krytyki doktryny co do zbyt daleko idącej represji prawa autorskiego. Jedną z zasadniczych zasad prawa cywilnego jest zasada kompensacji szkody w zakresie uszczerbku rzeczywiście poniesionego, jak i utraconych korzyści. Istotne jest przy tym, że poszkodowany nie powinien wzbogacać się przy okazji wyrządzonej mu szkody. Dotychczasowy art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorkim i prawach pokrewnych de facto odchodził od tej zasady i wprowadzał swoistego rodzaju sankcję cywilną za wyrządzoną szkodę.

Z uzasadnienia Trybunału Konstytucyjneg do omawianego wyroku wynika, że ingerencja w sferę praw majątkowych sprawcy deliktu, polegająca na możliwości uruchomienia przez podmiot uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych szczególnych środków ochrony, jest konieczna dla realizacji konstytucyjnie uzasadnionego celu ustawy. Ustawodawca dążąc jednakże do zapewnienia jak najpełniejszej ochrony uprawnionych z tytułu autorskich praw majątkowych, naruszył zasadę najłagodniejszego środka. Zakwestionowana regulacja zawiera nadmiernie surową sankcję i zbyt głęboko wkracza w relacje horyzontalne między podmiotami toczącymi spór o prawa majątkowe (treść uzasadnienia do wyroku TK dostępna jest na stronie http://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Sprawa?&pokaz=dokumenty&sygnatura=SK%2032/14#uzasadnienie_12628).

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreśla, że prawa autorskie (prawa własności intelektualnej) mają charakter szczególny i również środki ich ochrony powinny uwzględniać ich specyfikę. Trudności natury przede wszystkim dowodowej przy określaniu rozmiarów szkody przemawiają za uproszczonymi formami dochodzenia odszkodowania. Nie oznacza to jednak, że ułatwienia te powinny stwarzać poszkodowanym szansę na znaczne wzboganie się względem rozmiarów rzeczywistej szkody bądź nawet utraconych korzyści.